Bireysel Emeklilik Sistemi mi Bireysel Birikim Sistemi mi?
Bireysel Emeklilik Sistemi hakkında yazdıklarım tamamen benim kişisel görüşlerime ve izlenimlerime dayanmaktadır. Yatırım tavsiyesi yapmak ya da bir sistemi eleştirmek üzerine olmadığını özellikle vurgulamak isterim.
Öncelikle Bireysel Emekliliğin anlamına bir göz atalım.
Bireysel Emeklilik Sistemi (kısaca “BES”), bireylerin aktif çalışma yaşamları süresince yaptıkları tasarrufları uzun vadeli yatırıma yönlendirerek emeklilik dönemlerinde yaşam standartlarını koruyabilecekleri bir gelir elde etmelerini sağlayan özel emeklilik sistemidir.
Her ne kadar emeklilik sistemi denilsede bildiğimiz Bağkur ya da Sgk emekliliği gibi düşünemeyiz. Zaten amaçlarına bakacak olursanız;
Bireylerin emekliliğe yönelik tasarruflarının yatırıma yönlendirilmesi ile emeklilik döneminde ek bir gelir sağlayarak refah düzeyini yükseltmek,
Ekonomiye uzun vadeli kaynak yaratmak.[EGM]
Örneğin;
45 yaşında başladığınız BES hesabınıza 56 yaşına kadar para yatırdınız diyelim. İçerde devlet katkısı ve fonlarla birlikte toplam 50.000TL biriktiğini varsayalım. İsterseniz bu parayı tamamen alıyorsunuz isterseniz de belirli aylarda belirli miktar alıyorsunuz. Örneğin 1000TL şeklinde her ay almak istiyorsunuz diyelim. Yalnız 1000 TL aylığınızı 4 sene 2 ay alabiliyorsunuz sonrasında alamayacaksınız. Çünkü 50.000TL 4 yılın sonunda tamamen bitmiş oluyor. Bu şekilde bakıldığında; emeklilikten ziyade, karşımızda sizi uzun yıllar koruyan maaş veren bir sistemden ziyade birikiminizi toplu ya da aylık küçük maaşlar şeklinde veren bir birikim sistemi var.
Peki BES sistemi avantajlı mı dezavantajlı mı?
Aslına bakarsanız avantajları olduğu gibi dezavantajları da var. BES hesabı açtığınızda Devlet size her ay yatırdığınız tutarın %25 i kadar destek oluyor.
| Katkı Payı | Devlet Desteği |
|---|---|
| 100 TL | 25 TL |
| 300 TL | 75 TL |
| 500 TL | 125 TL |
BES devlet desteği üst sınırı, brüt asgari ücretin %25’i kadardır. Örneğin, asgari ücretin aylık brüt tutarı 2.000 TL olduğu durumda, bir ayda alabileceğiniz maksimum BES devlet katkısı 500 TL’dir. Yıllık olarak düşünürseniz bu tutar 6.000 TL demektir. [VakıfEmeklilik]
BES devlet katkısı hak ediş süreleri
- Devlet katkısının tamamını almak için 56 yaşınızı ve BES’te 10 yılı tamamlayarak emekli olmanız gerekir. Aksi takdirde ayrıldığınız için, devlet katkısında BES içerisinde kaldığınız süreye göre kesinti uygulanır.
- BES’e dahil olup 3 yıl sistemde kalmadan çıkmak isterseniz, devlet katkı payı alamazsınız,
- 3. yılın sonunda devlet katkı payının %15’ini,
- 6. yılın sonunda devlet katkı payının %35’ini,
- 10. yılın sonunda devlet katkı payının %60’ını,
- Emekliliğe hak kazandığınız zaman ise devlet katkısının tamamı alabilirsiniz.
Aşağıdaki senaryo gerçek bir otomatik katılım BES hesabı olan bireyden alınmış ve bazı değerler yuvarlanarak tabloya işlenmiştir. Burada devletin ayrıyeten 1000 TL lik ilave destek tutarından da %15 getirisi olduğu düşünülebilir ama bu normal BES hesaplarında maalesef yatmamaktadır.
3 yıl içinde gram altın değişim oranı;
Yaklaşık 5400 TL lik ödeme ile gram altın alınmış olsaydı. Ele geçecek olan tutar yaklaşık ~7500-8000 TL arasında olacaktı. Her hangi bir vergi kesintisi de olmayacaktı. Bu tutarları daha yüksek meblağ olarak düşündüğünüzde sistemde kısa vadede kaldığınızda kaybı az çok tahmin edebilirsiniz.
Özellikle altınla kıyaslamamın sebebi güvenli liman olması. Borsada hisse senedi ya da döviz alsanız bu tutarlar değişkenlik gösterecektir. Lakin her seferinde BES ten daha çok getiri sağlayacaktır.
BES hakkında bize söylenmeyen gözden kaçan önemli Detaylar
- Otomatik katılım ile girdiğiniz BES ‘te Altın fonu seçemezsiniz devlet bu katkı payı tutarlarını tahvilde değerlendirmektedir. Ya da islami faizli-faizsiz bazı fonlarda kendiniz oransal olarak dağıtabilirsiniz.
- BES için yatırdığınız katkı payı tutarlarının devlet katkısı bir sonraki ayın son iş günü BES hesabınıza yatmaktadır. Örneğin siz 1 Nisan da 200 TL BES ödemesi yaptıysanız Mayıs ayının son iş günü 50 TL devlet katkısı hesabınıza yatacaktır. (Her ayın sonuna doğru BES ödemesi yatırmanızda fayda var.)
- BES’ten çıkmak istediğinizde ödediğiniz ana paradan kesinti yapılmamaktadır ama ödenen tutar getirisinden % 15 Stopaj vergisi kesilmektedir. (Halbuki altın hesabı açıp 1000TL tutarında 3 gram altınınız olduğunu varsayalım. Zamanla bu tutar 1500TL olsa ve 3 gram altını bozdursanız 500 TL üzerinden her hangi bir gelir kesintisi alınmadan hesabınıza 1500 TL yatacaktır. BES hesabında para hem kullanılmakta hemde vergi kesintisi ile getiri bir nevi iç edilmektedir.)
- Bireysel Emeklilik şirketleri 56 yaş ve 10 yıl şartını taşımadan çıktığınızda her türlü sizin devlet katkısı tutarınızı iç ederek büyük fayda sağlamaktadır.
Öneriler
- BES hesabınız varsa mutlaka sık sık takip edin.
- Yönetim gider kesintisi ve fon kesintilerini takip edin
- Fonlarınızın dağılımını düzenli olarak kontrol edin ve gerekirse (1 yılda 6 değişiklik hakkınız bulunmakta) revize edin.
- Altın fonu gibi fonlar daha çok getirmektedir. Fonlarınızı gerekirse kendiniz seçin. Çünkü BES danışmanları sizi arayıp fonunuzu şurada kullanalım demezler.
- Yıllarca BES te kalıp fonlarını takip etmeyerek hiç denecek kadar yok getiri sağlayan bireylerden olmayın.
- Dilerseniz aşağıdaki kaynaklardan da faydalanabilirsiniz;
- Kimler BES’e Katılmalı? Fon Seçimi
- BES ile gelen sorular Garanti Emekli Genel Müdürü
Son olarak Ayık Olun Sağlıcakla kalın…